Զարկերակային բարձր ճնշում

Զարկերակային բարձր ճնշում է համարվում այն վիճակը, երբ արյան անոթներում ճնշումը գերազանցում է 120-80-ը: Այս երկու թիվն առողջության հիմնական ցուցիչներից է: Անոթներում, նորմայում սիստոլիկ ճնշումը 120, իսկ դիաստոլիկ ճնշումը՝ 80 մմ սնդիկի սյուն է:

Եթե բարձր զարկերակային ճնշմումը գրանցվում է մի քանի շաբաթ, ապա խոսքը հիպերտոնիկ հիվանդության մասին է: Մինչ այդ մարդու մոտ կարող է դիտվել ճնշման առանձնակի բարձրացումներ: Այդ բարձրացումները կարող են պայմանավորված լինել` ընդունած սննդով, էմոցիոնալ ֆոնով կամ սթրեսային վիճակով: Այդպիսի բարձրացումներն անցողիկ են: Եթե ճնշման բարձրացումը սկսում է հաճախակի դիտվել, կրել կայուն բնույթ` ժամանակն է պարբերաբար չափել ճնշումը և արդյունքներն արձանագրել:

Ժամանակակից դասակարգմամբ տարբերում են զարկերակային ճնշման 5 աստիճան՝

Ախտանիշներ

Մեծ հաշվով հիպերտոնիկ հիվանդությունն անախտանիշ է համարվում: 2-րդ աստիճանի հիպերտոնիայի և հիպերտոնիկ կրիզի ժամանակ արտահայտվում են հետևյալ դրսևորումները՝

• Գլխացավ

• Գլխապտույտ

• Տեսողության շեղումներ

• Քթային արյունահոսություն

• Շնչարգելություն

• Ցավեր կրծքավանդակի շրջանում

Այս ախտանշանների դեպքում անհրաժեշտ է անհապաղ դիմել բժշկի` շտապ օգնություն կանչել:

Զարկերակային ճնշման ձևերը

Տարբերում են հիպերտոնիայի երկու հիմնական ձև՝ առաջնային և երկրորդային, որոնք էականորեն տարբերվում են իրենց առաջացման պատճառներով:

Առաջնային հիպերտոնիա

Այս տիպը կոչվում է նաև էսենցիալ հիպերտենզիա: Այն առաջանում է ժամանակի ընթացքում առանց որևէ կոնկրետ դրդապատճառի: Սկսում է դրսևորվել սովորաբար 35 տարեկանից: Այս տիպի հիպերտենզիայի զարգացման հիմքում ընկած են մի շարք գործոններ և այն համարվում է բազմապատճառային հիվանդություն: Հրահրող գործոնների թվին են պատկանում՝

• Ժառանգական նախատրամադրվածությունը – եթե ծնողների մոտ կա, կամ եղել է հիպերտոնիկ հիվանդություն, ապա երեխայի մոտ մեծանում է հասուն տարիքում հիպերոտնիկ հիվանդություն ունենալու հավանականությունը:

• Արտաքին միջավայրի ազդեցություն – ոչ առողջ սննդակարգ և ապրելակերպ, ավելորդ քաշ, սթրեսային իրավիճակներ:

• Օրգանիզմի ընդհանուր ծերացում և կարգավորիչ մեխանիզմների աշխատանքի խանգարումներ:

 Երկրորդային հիպերտոնիա

Երկրորդային հիպերտոնիան ի տարբերություն առաջնայինի կարող է ի հայտ գալ  ավելի վաղ տարիքում: Երկրորդային հիպերտոնիան առաջանում է որպես այլ օրգանների ախտահարման հետևանք, այսինքն այն հանդիսանում է այլ օրգանի հիվանդության դրսևորում: Երկրորդային հիպերտոնիայի առաջացման պատճառներից են՝

• Երիկամների հիվանդություններ

• Սրտի բնածին արատներ

• Վահանաձև գեղձի և այլ էնդոկրին գեղձերի հիվանդություններ

• Դեղորայքի կողմնակի ազդեցություն

• Էնդոկրին համակարգի ուռուցքներ

• Ալկոհոլի և ծխախոտի չարաշահում

Ախտորոշում

Ախտորոշման առաջնային և ամենադյուրին մեթոդը զարկերակայն ճնշման չափումն է: Ախտորոշման հաստատման համար անհրաժեշտ է ճնշումը չափել մի քանի օր, երբեմն մի քանի շաբաթ: Եթե գրանցվում է զարկերակային ճնշման կայուն բարձրացում կամ առնվազն չափումներից մեծամասնությունում գրանցվում են բարձր ցուցանիշներ, ապա դրվում է հիպերտոնիկ հիվանդություն ախտորոշումը: Ախտորոշման համար իրականացվում է նաև արյան հետազոտություններ՝ մակարդելիության, արյան մեջ խոլեսթերնի որոշման: Բացի այդ արվում է էլեկտրասրտագրություն, սրտի և այլ օրգան-համակարգերի ուլտրաձայնային հետազոտություն, մեզի քննություն և այլն: